Door: Giep Hagoort

Nee, verwacht geen scherpzinnige dialogen over de betekenis van de relatie mens-robot. Ook filosofische monologen over de overheersing van de mensheid door Artificiële Intelligentie blijven uit. Wat wel: theatrale verbeeldingskracht wat de overweldigende invloed betreft van robots op ons huisje-boompje-beestje bestaan en waaraan door alle moderne middelen abrupt een einde dreigt te komen. Theatergezelschap Vis à Vis uit Almere weet met dit gegeven de toeschouwer tot het einde te boeien, daarbij geholpen door zijn bijzondere kwaliteiten: stille momenten afwisselen met donderend geraas, robots lanceren in een groentetuin, foute zorgmanagers laten omringen door liefdevolle zorgrobots. Het speelterrein ligt in een open veld bij het Almerestrand. Bij het weggaan lijken de toeschouwers de koffers van hun auto’s te controleren of zich daar een robot schuil houdt. Zou zo maar kunnen.

Het verhaal: Het ouderenstel Betty en Aad wonen in een afgedankt tankstation. Betty leeft vanuit een rolstoel en houdt een groentetuin bij. De altijd in een rode overall gestoken Aad knutselt de hele dag in zijn werkplaats en heeft als hobby het dagelijks leven via mechanica veraangenamen. Geheel automatisch tovert hij een gebakken ei bij het ontbijt en de thee wordt via een buizenstelsel precies op tijd ingeschonken. Om het begieten van de planten te vergemakkelijken brengt hij Betty met rolstoel en al via een verroeste hijskraan op de gewenste hoogte. De twee hebben lol met elkaar en in de wijze waarop ze van het leven genieten. Maar dit duurt niet lang meer. Al snel wordt hun leven bedreigd door de commerciële zorgbureaucratie die bepaalt dat het stel niet meer zelfstandig kan wonen. Er dienen robotdiensten te worden afgenomen en mogelijkerwijs komt er ook een eind aan hun behuizing want de verstedelijking van de stad rukt met veel geweld op. De zorgmanager heeft de nodige robots in de aanbieding die alle hun kunstjes aan Betty en Aad tonen. Na het nodige gedoe – dat zeer op de lachspieren van de toeschouwers werkt – dreigt een romance tussen Betty en de sympathieke robot Shiny. Deze smart robot heeft inmiddels geleerd de naam van Betty zo uit te spreken dat ze in de ban van hem raakt. Aad voorziet een drama maar als de omgeving echt te bedreigend wordt, moet handelend worden opgetreden. Aad rijdt vanuit zijn werkplaats een grote vliegende spin (of is het een drone?) naar buiten om aan het geweld te ontkomen. Ze weten te vluchten en de toeschouwer ziet een reuzespin al vliegend achter de tribune verdwijnen.  Blijft Shiny achter? Aad stond voor een zeer moeilijke beslissing.

De toeschouwers die na de voorstelling nog een drankje nemen verschillen van mening. Waarom een robot meenemen? Een machine? Onzin! De ander: ook een robot als Shiny heeft een gevoelswaarde voor mensen, daar moet je rekening mee houden! Mee dus!

NVAIR-lid Ine Gevers organiseerde in 2018 de internationale tentoonstelling Robot Love tijdens de Eindhovense Dutch Design Week. De tentoonstelling vormde het huis voor het NVAIR-kort geding ‘Bordeelhoudster versus Seksrobot’. De bezoekers van de expositie kregen via de vele installaties de vraag voorgelegd of we over de liefde iets van robots kunnen leren. Vis a Vis trekt deze lijn door: kan onze liefde voor robots ons gelukkiger maken?

De voorstelling Robot loopt nog tot 29 september 2019. Kaarten via www.visavis.nl

Giep Hagoort is hoogleraar emeritus Kunst en Economie UU/HKU en bestuurssecretaris van de NVAIR.