OPBRENGST: THEMA’S DIE VRAGEN OM EEN ALERTE NVAIR
Op vrijdagmiddag, 15 mei jl. heeft de NVAIR haar eerste online ledenbijeenkomst gehouden. Ruim 25 leden toonden belangstelling – voor een deel onder voorbehoud. Aan de bijeenkomst zelf namen 17 leden actief deel. Het bestuur spreekt van een geslaagde bijeenkomst en is blij met de actieve inbreng van de leden. Ook kan van een vruchtbare opbrengst gesproken worden (zie hierna). Mede op advies van de deelnemers zal in september een tweede online ontmoeting worden gehouden. De oorspronkelijke datum van de fysieke najaarsbijeenkomst, 30 november, wordt nog aangehouden.
Zie ook de oproepen aan het slot van dit berichtNota Bene Enkele leden hebben tevergeefs geprobeerd in te loggen via de gegevens over de Zoom sessie. Als er vragen daarover zijn dan graag via nvairsecretariaat@gmail.com contact met het bestuur opnemen. Excuses voor het ongemak. Ondanks een daartoe gegeven opdracht om de sessie op te nemen om deze een breder bereik te geven, is dit niet gebeurd. Het bestuur zoekt dit nader uit.
Noodwetgeving
Op basis van verschillende wetten zijn regionaal noodverordeningen afgevaardigd. Deze regelgeving riep tijdens de bijeenkomst vele vragen op. Het gaat niet alleen om privacy en het beperken van grondwettelijke vrijheden (vergadering, godsdienst) maar ook om de status van deze materiële wetgeving. Vele leden pleiten voor een wetgeving in formele zin die door het parlement moet worden goedgekeurd. Ook is het dan noodzakelijk om een duidelijke einddatum in de wet vast te leggen. ‘Nood breekt wet’ wordt nu steeds meer ‘Nood wordt wet’ zoals een deelnemer met de kracht van een oneliner opmerkte.
Toch is ook hier een waarschuwing op zijn plaats, aldus één van de deelnemers. Wetgeving kan een globaal karakter hebben en de mogelijkheid openen om nadere regelgeving te delegeren aan het bestuur. Om bijvoorbeeld privacy-gevoelige apps te introduceren. In zo’n geval beschermt ook deze noodwetgeving de burgers onvoldoende. Wel is het voordeel dat burgers het parlement kunnen aanspreken. Naar verluidt is een ontwerp-noodwet in de maak. En mocht de rechter worden ingeschakeld dan loop je de kans dat deze rechter weliswaar een strijdigheid opmerkt met een EVRM maar vervolgens suggesties doet voor verdere verfijning en inpassing. Dit was het geval met de uitspraak inzake de toepassing van SyRI. Wellicht een pyrrusoverwinning.
De invloed van het bedrijfsleven
Een ander issue werd gevormd door de discussie over de mogelijkheden van bedrijven om van werknemers, reizigers en klanten te verlangen dat ze bepaalde data over hun gezondheid afgeven. Deze data kunnen in tweede instantie doorverkocht worden aan big techbedrijven die daarmee hun algoritmes kunnen voeden en versterken. Dergelijke processen kennen geen openbare toets op privacygevoeligheid en blijven een particuliere aangelegenheid. Het gevaar van schijnveiligheid ligt hier op de loer. Ook werd opgemerkt dat mensen vanuit angst (om bijvoorbeeld besmet te worden) heel ver gaan in het afstaan van data en het tolereren van (particuliere) dataverwerking. Denk ook aan ‘moral pressure’ die in de samenleving kan ontstaan. Het is daarbij onduidelijk of de AVG hier van betekenis kan zijn.
Mocht sprake zijn van publieke-private samenwerkingsverbanden dan is het aan de overheid om adequate privacybescherming binnen de afspraken af te dwingen.
Een alerte NVAIR
Van verschillende kanten werd duidelijk dat de NVAIR bij deze kwesties een alerte houding moet aannemen. Aandringen op transparante noodwetgeving met een beperkte werkingsduur moet voorkomen dat de staat autoritaire trekken gaat vertonen.. Eventueel kan vanuit de NVAIR een proefproces met gelijkgezinden worden gestart indien vrijheden (door het bedrijfsleven) onevenredig aangetast worden.
Maar ook wijzen op positieve ontwikkelingen zoals het actief inzetten van AI en slimme robots in de gezondheidszorg om bij een crisis te voorkomen dat het personeel uitgeput raakt en/of zelf een bron van besmetting wordt. Voorts kunnen via deze robots data verzameld worden om behandelingen effectief te ondersteunen. Ook hier geldt dat er transparantie moet zijn omtrent doel en werking van dataverzamelingen.
Het bestuur zal de bijeenkomst evalueren en daarna aangeven welke conclusies getrokken worden om invulling aan een ‘alerte NVAIR’ te geven.
De digitale Vrijmibo
De bijeenkomst van de 15e werd door de nablijvers afgesloten met een online vrijdagmiddag borrel. Ruim 10 leden konden nog even napraten en hieven het glas vanachter het eigen beeldscherm op het welzijn van de NVAIR-leden en hun naasten. Natuurlijk werd er nagesproken over hoe de eerste online meeting ervaren werd. Ook kwamen verenigingzaken aan de orde. Lof voor de actieve NVAIR-Jong , meer aandacht voor ontwikkelingen binnen gaming en niet alleen focussen wat in de mainstream media gebeurt. Wat de ledenwerving betreft werd gepleit voor een laagdrempelige campagne onder jonge juristen, ict’ers en onderzoekers omdat die de AIR-agenda van de toekomst bepalen.
Oproepen
• Wil je meedenken met het bestuur over de EU en AI-technologie? Doel is een standpunt te formuleren betreffende de jongste publicatie van de Europese Commissie. Wellicht komt het terug op de agenda van de NVAIR-meetings in september en/of november.
• Publiceer over je eigen internationale ervaringen. Het bestuur neemt de inrichting van een NVAIR kennisbank serieus en geeft daarbij onder andere prioriteit aan internationale ervaringen. Hoe gaan rechters in het buitenland om met AI, welke betekenis heeft privacy in buitenlandse noodwetgeving, welke internationale samenwerkingsverbanden zijn advocaten op het gebied van AI en robotica aangegaan om hun basis in coronatijd te versterken? Inmiddels zijn in toenemende mate publicaties van (student)leden op de website te vinden.
• Student-leden weten inmiddels ervaren NVAIR-leden te vinden om te brainstormen over hun papers en scripties. Bijvoorbeeld: welke rol speelt AI in de rechtspraak, kan e court verlichting brengen voor overbelaste rechtbanken? Het bestuur wil deze ontmoetingen via NVAIR-Jong sterk stimuleren.
Interesse? Mail naar nvairsecretariaat@gmail.com
www.robotrechtnvair.nl, Steun de NVAIR-ledenwerving!